Teatr Playback

Teatr Playback jest specyficzną formą, która znajduje się jednocześnie na dwóch płaszczyznach, z których czerpie techniki oraz siłę przekazu: psychodrama oraz teatr. Obydwie te płaszczyzny w swojej pierwotnej formie często splatają się ze sobą w mniejszym lub większym stopniu, ale w Teatrze Playback jest to szczególny rodzaj związku.

Psychodrama czyli metoda psychoterapii daje playbackowi głębię oddziaływania, przenikliwość i znajomość natury człowieka.

Playback jako forma teatralna posiada wszystkie przypisane jej elementy, czyli scenę, widownię, reżysera i aktorów, a także pozostałe środki teatralnego wyrazu.

Żaden z tych elementów nie jest oczywisty i posiada trochę inną od pierwotnej funkcję.

Jak  wygląda spektakl Teatru Playback?

Kto jest autorem sztuki?

Jaka jest rola aktorów, reżysera i pozostałych środków wyrazu?

Każdy spektakl potrzebuje scenariusza, a ten swojego autora. Tutaj autorem jest Widz ale nie „jakiś” nie „ogólny” lecz konkretna osoba, która podejmuje świadomą decyzję o tym, że jego historia zostanie odegrana na scenie dla widzów.

Po podjęciu takiej decyzji narrator otrzymuje wsparcie i opiekę ze strony osoby prowadzącej spektakl, który podczas przedstawienia jest łącznikiem pomiędzy nim,
a aktorami. Prowadzący buduje atmosferę przedstawienia, dba o bezpieczeństwo narratora
i współpracuje z widownią oraz aktorami. Po wysłuchaniu protagonisty (określenie zaczerpnięte z psychodramy) prowadzący w sposób niewidoczny dla widowni porozumiewa się z aktorami, aby ustalić technikę, w jakiej historia zostanie przedstawiona. Istnieje wiele technik, które mogą zostać wykorzystane na scenie. Jednym z kluczowych zadań zespołu jest dobranie techniki najodpowiedniejszej dla historii oraz narratora, który dostaje  możliwość doboru obsady, czasami przebiegu działań na scenie oraz ich zmian. Zakończenie historii może w trakcie odgrywania ulec zmianie, może się też zdarzyć, że w obliczu niepewności, trudności, przeżyć autora, zakończenie zostanie zmienione przez aktorów taki sposób, aby autor poczuł ulgę, zyskał jasność sytuacji lub inspirację do dalszych własnych refleksji.

Tak więc samo opowiedzenie i zobaczenie historii nie jest końcem przygody dla opowiadającego. Jeżeli autor będzie odczuwał potrzebę dopowiedzenia lub zmiany czegoś w tym, co zobaczył będzie miał taką możliwość. Wszystkie te działania odbywają się na scenie na oczach widowni w sposób całkowicie spontaniczny. Scena, na której odbywa się spektakl jest jednocześnie miejscem ze wspomnień opowiadającego. Akcja spektaklu dzieje się w świecie, który jest stworzony przez niego i jego osobiste przeżycia.

Często pierwsza opowiedziana historia pociąga za sobą kolejne, zbliżone tematycznie i tak tworzy się specyficzna niepowtarzalna atmosfera charakterystyczna dla tego jedynego spektaklu, który już nigdy nie zostanie odegrany ponownie.

Co sprawia, że historia ożywa?

Ideą przedstawienia Teatru Playback jest, aby historia opowiadającego otrzymała nowe życie, a opowiadający mógł się jej przyjrzeć z dystansu. Scenariusz tworzony avista powstaje pod wpływem emocji, zdarzenia są nacechowane osobistymi przeżyciami opowiadającego w charakterystyczny dla niego sposób. Aktorzy starają się znaleźć klucz do tych emocji, ale przecież nie zdarza się, aby dwie różne osoby miały identyczne odczucia nawet, jeżeli uczestniczyły w tym samym zdarzeniu. Siłą rzeczy aktorzy dają autorowi pewną alternatywę jego historii.

Aktorzy są z jednej strony swego rodzaju narzędziami w rękach autora
i prowadzącego przedstawienie, ale dzięki ich sprawności sprawy nabierają treści
i wzbogacają je. Ze względu na ograniczony czas aktorzy nie mogą jak w klasycznym teatrze przemyśleć ani zbudować roli, tak więc składa się ona z wrażliwości aktora i zasobów, które w danym momencie są mu najbliższe i najbardziej dostępne. Żeby móc działać spontanicznie, a jednocześnie z dużym wyczuciem aktor musi posiadać pewne specyficzne cechy
i umiejętności. Dlatego aktorami i reżyserami w Playbacku są osoby, które poruszają się sprawnie na obydwu omawianych płaszczyznach, czyli teatralnej i terapeutycznej, zazwyczaj też posiadają odpowiednie wykształcenie psychologiczne, terapeutyczne, pedagogiczne. Spośród wielu cech aktora ważna jest umiejętność opanowania własnej interpretacji oraz ekspresji i dostosowanie ich do poziomu przeżywania i rozumienia opowiadającego.

Formuła Teatru Playback daje wiele możliwości zarówno protagoniście, widowni jak i twórcom. Najcenniejsze są te, które wiążą się z poznaniem człowieka, świata jego przeżyć wewnętrznych, postrzegania rzeczywistości oraz jego odmienności i niepowtarzalności. Uczy jak nieoczywisty jest świat i człowiek w nim zanurzony, a poza tym wszystkim nie szczędzi przeżyć teatralnych i twórczej satysfakcji.

Teatr Playback w Polsce

Pierwszy w Polsce Teatr Playback pod nazwą „OLE” powstał w 2016 roku w Krakowie, podczas seminarium Ludmiły Litwinienko w Polskim Instytucie Psychodramy.

Od listopada 2018 r. działamy pod nazwą Teatr Playback SELF 3.0

Skład zespołu:

Agata Sidorek

Magdalena Peron – Szott

Jarosław Rebeliński

Mateusz Rybicki

Projekty Polskiego Teatru Playback

Projekty realizowane przy Bemowskim Centrum Kultury w Warszawie i sfinansowane z Funduszu Animacji Kultury i Warszawskiego Programu Edukacji Kulturalnej oraz przy współpracy z Polskim Instytutem Psychodramy w Krakowie to:

1. „Teatr Playback Ole” – autorski projekt podczas którego odbywały się regularne warsztaty dla osób z Ośrodka Leczenia Uzależnień w Kazuniu i mieszkańców dzielnicy Bemowo. W ramach tego projektu jego uczestnicy poznali metodę Playback zgodnie z zasadą dzieląc się swoimi osobistymi historiami. Projekt trwał 9 miesięcy w tym czasie Teatr „OLE”  wystąpił na festiwalach w Kijowie, Krakowie, Gdańsku, Szczecinie, Gliwicach, Warszawie.

2. „Śladami dzieci” rozpoczął się w kwietniu 2018 r.  , podczas jego realizacji współpracowaliśmy z  Ośrodkiem dla Cudzoziemców w Warszawie  i VII Ogrodem Jordanowskim w Warszawie w dzielnicy Targówek z programu Rewitalizacja. Spektakle powstające w ramach tego projektu są oparte na historiach dzieci uchodźców, emigrantów oraz dzieci z polskich rodzin.

   Formalnie zakończył się w grudniu 2018 r. wzbudził jednak bardzo duże zainteresowanie wśród widzów więc pozostał w ofercie Teatru Playback Self 3.0

Możliwość zamówienia spektaklu lub warsztatów:

Teatr Self 3.0: Agata Sidorek tel. 511050560 / mail: laadamek@wp.pl oraz Magdalena Peron – Szott tel. 791002505 / magdaszott@wp.pl

Teatr Hey!Now!: Agnieszka Duda tel+48604863164 / mail: aggaduda@gmail.com oraz Michał Faron +48 601626444 / michal.faron@arronpartners.com