SCHEMAT PROTOKOŁÓW
W trakcie szkolenia I i II stopnia uczestnik ma za zadanie napisać i uzyskać zaliczenie trzech niezależnych protokołów, które sporządza w oparciu o swoje doświadczenie i refleksję podczas pracy toczącej się na grupie. Jeden z protokołów ma stanowić opis własnej pracy protagonistycznej uczestnika, drugi jest opisem pracy indywidualnej innej osoby, a trzeci dotyczy procesu grupowego, jaki uczestnik zaobserwował podczas jednego, wskazanego zjazdu. Ważne jest, by protokoły były oddawane w terminie, ostatni z nich, najpóźniej na przedostatnim bloku grupowym, tak by była możliwa jeszcze ewentualna korekta. Zaleca się, aby każdy protokół pisać z osobnego zjazdu, by móc doskonalić kolejny w oparciu o wcześniej otrzymane informacje zwrotne. Notatki dotyczące przebiegu zjazdu mogą być robione tylko w przerwach, by nie zaburzać przebiegu spotkania. W protokołach nie umieszczamy nazwisk uczestników i mogą one być używane jedynie podczas szkolenia i w sposób wskazany przez trenerów. Po zakończeniu szkolenia w grupie, protokoły należy usunąć.
Protokoły mogą być sporządzane w oparciu o poniższy schemat. Każdy indywidualny protokół z sesji psychodramatycznej to wprawdzie subiektywny filtr, jednak da się ustalić pewne dane obiektywne w trakcie każdej sesji. Nauczenie się gromadzenia tych obiektywnych danych ćwiczy zdolność pojmowania całej struktury sesji psychodramatycznej. Osobisty stosunek protokolanta do sesji daje mu wskazówki, czy jego przeżycia i spostrzeżenia były w znacznym stopniu ukierunkowane na samą sesję czy też ograniczone przez inne, zajmujące go sprawy. Jest to niesłychanie ważne dla samokontroli protokolanta oraz niezbędne w prowadzeniu psychodramy.
Schemat protokołu z pracy indywidualnej
W przypadku protokołu z pracy indywidualnej ważne jest, aby zawrzeć zarówno szczegółowy opis przebiegu samej pracy indywidualnej, zwanej protagonistyczną, najlepiej z uwzględnieniem kolejnych scen i zastosowanych przez lidera technik podstawowych, jak i pokusić się o refleksję dotyczącą tego, w jaki sposób doszło do wyłonienia tematu i wyboru protagonisty, dlaczego akurat ten temat/ten protagonista znalazł się na scenie. Warto także prześledzić ewolucję samego tematu protagonisty od momentu, gdy po raz pierwszy został nazwany na grupie do momentu podjęcia nad nim pracy na scenie. Od uczestników szkolenia II stopnia wymagane jest, by byli w stanie rozumieć powody kolejnych decyzji lidera, a także by potrafili wskazać alternatywne możliwe posunięcia. Muszą oni wykazać się znajomością terminologii i pogłębioną refleksją nad tym, co się wydarzyło, szczególnie nad znaczącymi zwrotami akcji.
W przypadku protokołu z pracy indywidualnej główny nacisk położony jest na pracę protagonistyczną, jej prowadzenie i kontekst grupowy, w jakim do niej doszło. Znaczenie ma również indywidualna historia protagonisty.
Schemat protokołu z procesu grupowego
Protokół z procesu grupowego obejmuje opis jednego bloku pracy grupy, przez co cechuje go większa objętość, ale i mniejsza szczegółowość w porównaniu z protokołami z prac indywidualnych. Protokolant obserwuje i analizuje przebieg spotkania pod kątem zmian nastroju, energii, potrzeb i oczekiwań a także pojawiających się tematów grupowych (zarówno jawnych i ukrytych), ich znaczenia, a także wyłaniających się czy ewoluujących ról grupowych. Stara się prześledzić, co się dzieje na grupie z poszczególnymi tematami, podjąć refleksję nad tym, dlaczego dzieje się to, a nie coś innego, z czego może to wynikać, jak łączy się z wcześniejszymi wydarzeniami, wypowiedziami, czasem mogących sięgać nawet do wcześniejszych spotkań grupy. Protokolant w swojej analizie zadaje sobie pytanie, dlaczego lider wybiera określone techniki w danych momencie, zwraca przy tym uwagę na wypowiadane przez niego instrukcje. Ważne jest, by w protokole znalazły się refleksje i rozumienie tego, co zachodzi w grupie w kontekście klasycznych faz obecnych w psychodramie oraz teorii dynamiki grupowej.
Punkty, na które warto zwrócić uwagę w każdym protokole:
- Jak przeżywałem/am atmosferę, nastrój, jaki panował w grupie na początku sesji? Jakimi przykładami mogę udowodnić to przeżycie?
- Jak grupa rozpoczęła pracę tego dnia?
a/ spontanicznie sama z siebie (jeśli tak, to w jaki sposób)
b/dzięki ustrukturyzowanym środkom prowadzącego? (jeśli tak, w jaki sposób? tematy? techniki?)
- Przy jakich tematach (poruszonych drogą 2a lub 2b) grupa zatrzymała się dłużej?
- Jaki temat wybrano do dalszej pracy i dlaczego? Jak doszło do podjęcia decyzji o
wyborze tego tematu?
a/ dzięki interwencji członków grupy?
b/ dzięki interwencji prowadzącego?
- Jaką formę wybrano do pracy nad tematem i dlaczego?
a/czy członkowie grupy w znacznym stopniu przyczynili się do podjęcia tej decyzji?
b/czy decyzję podjął prowadzący (jeśli tak, to jak?.)
- Opis formy lub techniki wybranej do pracy nad tematem wzgl. problemem.
a/ krótki opis przebiegu pracy
b/ kto miał jakie role i jak je wypełniał? Czy dana rola była nowa dla tej osoby, czy też zwykle takie role otrzymuje ona w grupie?
c/ jeśli odbywało się to w formie psychodramatycznej – jakie było emocjonalne zaangażowanie członków grupy nie uczestniczących w psychodramie?
- Co wyzwoliła (wg moich odczuć) praca nad problemem?
a/ u członków grupy, których temat/ problem opracowywano?
b/ w grupie w ogóle? (tzn. czy czuję, że nastąpiła zmiana klimatu w grupie? Czy nastąpiła zmiana sytuacji związanej z dynamiką grupy?
- Jak czułem/łam się w trakcie sesji?
a/ Jakie jest moje samopoczucie teraz, nie biorąc pod uwagę grupy? Jakie sprawy dominują?
b/ Jakie jest moje samopoczucie teraz w grupie? Co tu mnie szczególnie zajmuje?
C/ Czy byłem/byłam w stanie skierować całą swoją uwagę na sesji? Jeśli nie, to dlaczego?
- Co odczuwam jako rzecz nie wyjaśnioną w trakcie trwania sesji i dlaczego?
- W jakim kierunku (temat, problem) i w jaki sposób (technika) należałoby kontynuować pracę grupową, gdyby była taka możliwość?
Schematu nie trzeba realizować punkt po punkcie. Można pisać dowolnie. Ważne jest jednak, aby nie „zapomnieć” o żadnym punkcie.